جوامع خواهان پیشرفت و اعتلا، باید نگران اوضاع فرهنگی خود باشند؛ چرا که هر تحول و جهش مطلوبی، در پرتو رشد فرهنگی حاصل می‌شود و به بار می‌نشیند.
در هر جامعه‌ای کتاب باید والاترین جایگاه را در گستره‌های فردی و اجتماعی دارا باشد؛ حال آنکه به دلایل گوناگون، اکنون کتاب از چنین موقعیتی در جامعه ما آنطور که شایسته است برخوردار نبوده و هنوز مطالعه به‌عنوان یک نیاز دائمی برای همگان مطرح نیست. این مسئله، با توجه به پیشینه درخشان و درک ضرورت‌ها و نیازهای این زمان، درخور تأمل فراوان است و بازنگری آن باید از اولویت‌‌های زندگانی ما باشد.
تولید و نشر کتاب را به تعبیری می‌توان یکی از نمودهای مهم رشد فرهنگی یک جامعه دانست. گرچه اکنون کتاب‌های فراوانی با عناوین و موضوعات گوناگون انتشار می‌یابد، اما هنوز در بسیاری از زمینه‌ها کمبود آثار برجسته یا قابل قبول، به روشنی محسوس است. رفع چنین نقیصه‌ای برای جامعه پویای ما، یک ضرورت گویاست؛ به گونه‌ای که انتشار کتاب در همه موضوعات را بایستی یک ضرورت آنی و یک نیاز همیشگی دانست.با عنایت به این مهم، به‌ویژه با اهتمام و تأکیدی که مقام معظم رهبری به‌طور مداوم در زمینه رشد و گسترش فرهنگ کتاب و کتابخوانی در جامعه دارند، از یک‌سو و به مناسبت هفته کتاب و کتابخوانی، گوشه‌هایی از نگرش رهبر معظم انقلاب اسلامی به موضوع کتاب و کتابخوانی را یادآور می‌شویم. امید است مطالعه فرمایشات ایشان دستمایه اندیشیدن‌ِ هر چه بیشتر به اهمیت موضوع شود و شور و رغبت به مطالعه را در دل‌های همگان برانگیزاند و به زدودن گرد فراموشی یا غفلت از چهره کتاب و کتابخوانی مددی برساند.
مقام معظم رهبری با اشاره به تولید کتاب خوب می‌فرمایند: من می‌خواهم از متفکران کشورمان خواهش بکنم که به مسئله ارائه و تولید کتاب خوب و لازم برای مردم، به چشم یک نیاز فوری جامعه و کشورشان نگاه کنند. اگرچه بحمد‌الله ما کتاب خوب در جامعه‌مان داریم، لیکن جای خالی و کمبود هم بسیار داریم. خیلی از کتاب‌ها را ما نداریم. خیلی از موضوعات هست که درباره آنها چیزی نداریم، یا چیز قابل عرضه‌ای نداریم. در حالی که دیگران در کشورهای دیگر در زمینه موضوعات گوناگون، گاهی ده‌ها هزار عنوان کتاب و تألیف دارند، اما درباره همان موضوعات، تعداد کتاب‌هایمان انگشت‌شمار است!...حتی در موضوعاتی که ما در آنها سابقه و خبرگی و زمینه‌های زیاد آگاهی و دانش را هم داریم، تعداد کتاب‌هایمان اندک است. حقیقتا در زمینه ارائه موضوعات لازم، کار شایسته‌ای در گذشته نکرده‌ایم. کتاب را به صورت یک چیز لوکس و تشریفاتی و مخصوص یک عده خاص نگریستیم؛ نه
به صورت یک وسیله لازم برای همه مردم.
ایشان پس از بیان این مسئله مهم، بر تلاش گسترده به منظور رفع این نقیصه تأکید کرده و می‌فرمایند: ما باید این نقیصه را جبران کنیم؛ تکلیف سنگینی به عهده مؤلفان و محققان و نویسندگان و هنرمندان در این زمینه هست، و هم به عهده دست‌اندرکاران تهیه و تولید کتاب و نشر و دستگاه‌هایی که آنها را پشتیبانی می‌کنند.نقش ارزشمند کتاب و اهمیت تولید کتاب به اندازه‌ای است که در هر فرصتی باید آن را شایسته یادآوری دانست.
مقام معظم رهبری ضمن بیان نکته‌ای تاریخی، به این مسئله مهم چنین اشاره می‌کنند: سیاستگذاری در عرصه ادب و هنر در زمینه چاپ و انتشار کتاب هم طبعا باید خط‌مشی مشخص و جهت‌گیری‌های سنجیده‌ای داشته باشد. ما الان در زمینه‌های گوناگون دچار کمبود کتابیم؛ البته حجم کتاب بالا رفته است، ولی باز هم کتاب کیفی کم داریم. منظورم کتاب علمی متخصصان نیست؛ نه، همین کتاب‌هایی را که عامه مردم احتیاج دارند بدانند؛ چه کتاب‌هایی در بخش‌های مختلف دینی، از عقاید و تاریخ دین و امثال آن گرفته، چه کتاب‌های سیاسی و کتاب‌های مربوط به مسائل اجتماعی و مسائل تاریخی. ما راجع به اینها کتاب سنگین و وزین و متقن- که انسان خاطرجمع باشد این کتاب در اختیار مردم قرار می‌گیرد و سطح فکر را بالا می‌برد- کم داریم.
بایستی ما اینها را تکثیر کنیم، تا قدرت انتخاب برای مردم به وجود بیاید... . فرضا شما وارد کتابفروشی می‌شوید، می‌گویید که در فلان زمینه- مثلا تاریخ مشروطیت- کتاب می‌خواهم. شما را به دو، سه کتاب ارجاع می‌دهند؛ می‌بینید که یکی از آن کتاب‌ها طولانی است، یکی خوش‌قلم نیست، یکی یک مشکل دیگر دارد؛ خوشتان نمی‌آید و رها می‌کنید. ما باید به قدری در این زمینه‌های خاص کتاب داشته باشیم که هر مراجعه‌کننده‌ای غایت و مطلوب خود را آنجا پیدا کند. باید کتاب کوتاه، بلند، آسان و عمیق داشته باشیم. باید تنوع در موضوعات و تنوع در کتاب‌های دارای موضوع واحد داشته باشیم؛ البته همه هم متقن و صحیح باشد، که ما متأسفانه این را نداریم. ذهن‌ها بایستی از این جهت بتوانند خودشان را آنچنان که ممکن است، از این سرچشمه سیراب کنند.توجه به مسئله هنر و زیبایی از دیگر نکات مورد تأکید ایشان است: خیلی به مسئله هنر و زیبایی اهمیت بدهید؛ نگویید اهمیتی ندارد.
در چاپ، در حروف‌چینی، در صفحه‌بندی، در چگونگی آرایش و نقطه‌گذاری مطالب و تنظیم صفحات و ایجاد فاصله‌های مناسب باید دقت کرد. حتی با انتخاب حروف زیبا، شما می‌توانید تأثیر بیشتری برای مطلب و فکر خودتان تدارک ببینید.
ایشان تولید کتاب خوب را در واقع گام مؤثری برای ترغیب مردم به مطالعه دانسته و می‌فرمایند: در این زمینه، هم باید از «هنر» بهره گرفت و هم از «هنرمندان و نویسندگان»، تا امکان ارائه کتاب به بهترین شکل و شیوه ممکن و با بهترین کیفیت و محتوا فراهم آید و در نتیجه، کتاب و مطالعه جایگاه واقعی خود را در جامعه بیابد.... جوانان هنرمند را دعوت کنید، دستشان را بگیرید و بگویید شما خودتان ببینید چه کار می‌توانید بکنید. بیایند طرح‌هایتان را ببینند و بگویند ما چه کم داریم.
مقام معظم رهبری با تأکید بر این موضوع که نفس عرضه کتاب، نفس کشاندن مردم به میدان مطالعه کتاب، کار مفیدی است، می‌فرمایند: کوشش کنید که... بیشتر به کیفیت پرداخته بشود... .ارائه نوع کتاب و موضوعاتی که ارائه می‌شود، همه‌اش مؤثر است...، بایستی بهترین کارها را از لحاظ نحوه ارائه، هنر و قالب انتخاب کرد، والا اگر شما به وجود محتوا و به قالب اهمیت ندادید، فرهنگ مملکت زیان خواهد دید.
گسترش شمارگان نشر از موضوعات دیگر مورد توجه ایشان است: بی‌گمان کتابخوانی به‌عنوان یک پدیده عظیم و سنت فرهنگی رو به رشد و رایج، باید چنان گسترش شتابناکی بیابد که منجر به افزایش رو به تزاید شمارگان نشر کتاب شود. تکلیف بعدی این است که کتابخوانی به‌عنوان یک سنت رایج دربیاید و همه در کشور کتابخوان بشوند... و کتاب به یک عده از افراد جامعه اختصاص پیدا نکند... .بعضی از ناشران به من می‌گفتند که ما تشکر می‌کنیم از اینکه می‌بینیم فرهنگ کتابخوانی توسعه پیدا کرده است و مردم به کتاب تمایل بیشتری نشان می‌دهند...؛ البته اگر ما به آن حدی برسیم که مورد نظر من است، آن وقت بایستی تعداد کتاب‌هایی که هر بار چاپ می‌شود، از 2هزار و 5هزار و 10هزار، به 200 هزار و 300هزار برسد؛ یعنی اینگونه بایستی کتاب در جامعه پخش بشود... .از این60 میلیون جمعیتی که امروز هستیم، تعداد کثیری هستند که اینها اهل کتابند، اهل سوادند و بیشتر هم خواهند شد؛ رو به تزاید است. اگر همه کتابخوان بشوند، ما بایستی کتاب زیادی در دسترس اینها داشته باشیم.
مقام معظم رهبری با اشاره به تولید کتاب خوب، متذکر شده‌اند: ما در زمینه کتاب چند تکلیف مهم بر عهده داریم. یک تکلیف این است که کتاب خوب تولید کنیم و در صحنه‌ها و عرصه‌های فکری مختلف، کتاب به وجود بیاوریم؛... یعنی کل کشور و طبقه اهل فرهنگ کشور چنین تکلیفی دارند.
